هوا و اقلیم
استان سمنان به دلیل شرایط جغرافیایی گوناگون، دارای آب‌و‌هوای متفاوتی در بخش‌های آن است. به این صورت که در نواحی کوهستانی سرد، در دامنه کوه‌ها هوا معتدل و در کنار کویر هوای گرم دارد. 
در منطقهٔ دامغان به دلیل وزش بادهای شدید شمالی و بارندگی نواحی گرگان و مازندران، زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدلی را تجربه می‌کند. در منطقه سمنان تابستان‌ها گرم و زمستان‌ها معتدل است. همچنین هوای شاهرود نسبت به پستی و بلندی‌هایی که دارد متغیر است؛ به‌این‌گونه که در قسمت شمالی سرد و قسمت مرکزی معتدل و در قسمت جنوبی گرم است. در گرمسار تغییرات فصلی بسیار زیاد است. تابستان‌های این ناحیه گرم و خشک ولی زمستان‌ها نسبتاً سرد و بارانی است.
به طور کلی میتوان گفت استان سمنان تحت تأثیر جریان‌های هوایی گرم و خشک دشت کویر قرار دارد. عمدتاً عواملی چون دوری از دریا، جهت و امتداد کوه‌ها، ارتفاع و وزش بادها در آب و هوای این استان تأثیر زیادی دارند. بارندگی در استان سمنان نیز اندک و غالباً به صورت ریزش باران است.
روند میزان رطوبت از غرب استان به شرق استان و همچنین از جنوب به شمال افزاینده است؛ به طوری که درصد رطوبت نسبی در دامغان ۵۵ درصد، در شاهرود ۴۹ درصد و در سمنان ۵۲ درصد است. شهرهایی که در آنها میزان بارندگی بیش‌تر است از میزان رطوبت بالاتری برخوردارند. همچنین استان سمنان در فصل زمستان به‌طور متوس روزهای یخبندان در استان به طور متوسط سالانه ۷۰ روز است.
جمعیت
استان سمنان یکی از استان‌های پهناور ایران است که مرکز آن شهر سمنان است. سمنان با مساحت ۹۷۴۹۰ کیلومتر مربع، ۹٫۵ درصد مساحت کل کشور است. این استان از نظر مساحت ششمین استان ایران است. سمنان از شمال به استان‌های مازندران، گلستان و خراسان شمالی، از جنوب به اصفهان و یزد، از شرق به خراسان رضوی و از غرب به استان‌های تهران و قم متصل می‌شود. این استان در دوران باستان بخشی از ایالت تاریخی ورن (ورنه) بود. استان سمنان دارای ۸ شهرستان، ۱۰ بخش، ۲۰ شهر، ۲۸ دهستان و ۲۱۹۲ آبادی است.
کشاورزی
استان سمنان به دلیل موقعیت جغرافیایی، اقلیم بیابانی و نیمه‌بیابانی و محدودیت‌های آب و خاک، از موقعیت کشاورزی قابل توجهی برخوردار نیست. ۲ درصد از کل مساحت استان زیر کشت آبی و دیم قرار دارد. عمده‌ترین محصولات این استان شامل گندم، جو، سیب‌زمینی، پنبه (وش) بومی و ورامینی، شبدر، اسپرس، یونجه، چغندرقند و پسته است. با این حال پرورش دام این منطقه به‌دلیل دارابودن مراتع، وضعیت نسبتاً خوبی دارد .این استان با ۵٫۵ میلیون‌هکتار مرتع و ۲٫۵ میلیون واحد دامی، یکی از قطب‌های مهم دام‌پروری کشور به شمار می‌آید.
برنامه‌ریزی توسعه‌ای کشاورزی سمنان به دلیل عدم منابع آب کافی و خشک‌سالی‌های سال‌های اخیر، از برنامه‌ریزی انجام‌شده خارج شده است. بحران خشکسالی اثرات گسترده‌ای را در این استان در پی داشته است. کاهش منابع آب‌های زیرزمینی، افت تولیدات کشاورزی و دامی، مهاجرت‌های اجباری، آفات گیاهی، فقر پوشش گیاهی منطقه و البته پیامدهای بهداشتی و درمانی را میتوان از اثرات خشکسالی دانست.
خسارت خشکسالی در بخش کشاورزی بسیار وسیع‌تر است. با این حال پیامدهای اجتماعی و سیاسی کم‌آبی در منطقه اثرات گسترده و چشم‌گیرتر و البته غیرملموس‌تری را در پی داشته است. به گونه‌ای که بیش‌تر روستاهای اطراف سمنان در سال‌های اخیر به صورت متروکه درآمده‌اند و غیرقابل سکونت شده‌اند.
منابع آب
استان سمنان با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی خاص خود، منطقه‌ای خشک و کم‌آب شناخته می‌شود. این موضوع تا حدی است که مصارف کشاورزی و صنعتی با کمبود آب مواجه است. تأمین آب آشامیدنی مصرفی استان از طریق آب‌های سطحی و زیرزمینی است. از مجموع آب مصرفی استان، ۱۰۷۱ میلیارد متر مکعب آن از منابع آب زیرزمینی (۸۲ درصد) و ۱۹۸ میلیون مترمکعب آن از منابع آب‌های سطحی (۱۸ درصد) تأمین می‌شود. حجم آب‌های زیرزمینی در حال حاضر ۸۵۲ میلیون متر مکعب برآورد شده که میزان برداشت بالاتر از میزان تخمینی است.
آب‌های سطحی
تنها رودخانه استان سمنان حبله‌رود است و رودخانه دائمی دیگری ندارد. اگرچه بعضی از جریان‌های آب‌های سطحی که تقریباً دائمی و ناشی از آب‌های زیرزمینی هستند رودخانه درنظر گرفته می‌شوند (مانند چشمه‌علی دامغان)؛ اما چنین تعبیری به واقعیت نزدیک نیست. هدف از رودخانه نوعی از جریان سطحی است که دارای تغذیه‌های مختلفی است. باتوجه‌به این نکته، جریان‌های سطحی‌ای که در استان سمنان وجود دارد، ترکیبی از مسیل‌هایی است که بعد از پایان بارندگی ادامه یافته و سپس قطع می‌شود.
مطالعات مورفولوژیکی بسترها نشان می‌دهد که سیلاب‌های شدید عوارض فرسایشی قابل‌توجهی را به همراه داشته و به علت رژیم سیل‌آسای جریانات سطحی، امکان استفاده از آنها فراهم نیست. بااین‌حال، باتوجه‌به کمبود آب منطقه، ضرورتاً باید مطالعات و تحقیقات لازم و جامع جهت ایجاد تأسیسات لازم برای استفاده از سیلاب‌ها انجام شود.
رودخانه‌ها
رودخانه‌هایی که در این استان جریان دارند دائمی نیستند و غالباً خشکند. همچنین رودهای کوهستانی نیز جوی‌های کم‌آبی هستند که تنها در مواقع بارندگی‌های زیاد سیلاب تشکیل داده و نهایتاً به کویر منتهی می‌شوند.
مهم‌ترین رودخانه‌های این استان عبارت‌اند از:
۱- رودخانه گل رودبار
این رودخانه در سمنان از چند شعبه مانند ده صوفیان و شهمیرزاد است و حوزه نسبتاً وسیعی را پوشش می‌دهد. این دو شعبه در نزدیکی به مهدی‌شهر یکی شده و در حدود شمال در جزین شعباتی دیگر به آن متصل شده و پس از عبور از غرب سمنان، به دشت کویر روانه می‌شود.
۲- رودخانه تاش
رود تاش در شاهرود از دره‌های جنوبی شاهکوه گرگان و حدود تاش و مجن سرچشمه می‌گیرد و با اتصال با چندین رود کوهستانی به سمت دشت کویر ختم می‌شود.
۳- رودخانه کال شور
این رود در قسمت شهر میامی شاهرود جریان دارد که از زیر پل ابریشم عبورمی کند و آب زمین‌های اطراف را تأمین می‌کند.
۴- رودخانه چشمه‌علی
رود چشمه‌علی هم در شهرستان دامغان جریان دارد که از دره‌های جنوبی شاهکوه گرگان استان گلستان سرچشمه می‌گیرد.
۵- خشک‌رود دریان
این رود در شمال کوه قوشه از ارتفاعات شمالی قوشه سرچشمه می‌گیرد. سیلاب آن نیز از کنار منطقه امروان گذشته و به دشت کویر روانه می‌شود.
۶- رود حبله‌رود
حبله‌رود از ارتفاعات سلسله جبال البرز سرچشمه می‌گیرد. این رود مهم‌ترین منبع اصلی آب گرمسار به‌شمار می‌آید. حبله‌رود دارای شعبات مختلفی است که مهم‌ترین شعبه آن رودخانه نمرود است که حدوداً نیمی از آب رودخانه را تأمین می‌کند.
این رودخانه در فاصله ۳۰ کیلومتری دشت گرمسار است. هر چند از زمین‌های شور عبور می‌کند که حاوی کلرور سدیم و گچ است.
۷- رود ایوانکی
این رود که بسیار کوچک است در زمستان‌ها کارکرد تجمیع سیلاب‌ها را دارد. مسیر آن نیز به‌سمت ایوانکی است و در تابستان میزان آب آن به صفر می‌رسد.
قنات و چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق
در بخش‌های مهدی‌شهر (سنگسر) و شهمیرزاد ۲۲ رشته قنات وجود دارد که اغلب در مسیل هستند. سطح آب آنها در این مناطق بسیار پایین است. عمق بعضی از چاه‌ها متأسفانه به ۱۲۰ متر هم رسیده است. قنات‌ها تقریباً آبی نسبتاً شیرین و گوارا دارند؛ به‌جز قنات «لیتو» که اندکی شور و گوگردی است و دارای دمایی معادل ۲۵ درجه است. در منطقه سرخه و روستای «لاسگرد» ۴۲ رشته قنات وجود دارد. مجموعه قنات‌های نظامی، اسدآباد، سنجده و غیاث‌آباد از آب مسیل‌های بالا استفاده می‌کنند
در بخش جام، قنات‌های «پریا»، «جام»، «سرگازتر»، «باران‌آباد» و غیره به‌طورکلی کم‌آب هستند. میزان آب‌دهی آنها رابطهٔ مستقیمی با رطوبت هوا و بارش‌ها دارد.
در دامغان ۱۱۹ رشته قنات وجود دارد. میزان آب‌دهی قنات‌های دامغان تا ۳۸ لیتر در ثانیه و همچنین طول بعضی از این قنات‌ها تا ۱۰ کیلومتر است. عمیق‌ترین چاه در این قنات‌ها تا ۱۱۰ متر هم می‌رسد.
