تحلیل وضعیت فعلی مدیریت منابع آب در کشور نشان می‌دهد که ورشکستگی آبی یک تنش فنی – حقوقی – اجتماعی – اقتصادی است که نظام مدیریت آب با همه اختیاراتی که داشته است؛ نتوانسته گامی مؤثر در جهت رفع آن بردارد. تیم متخصصین شرکت پرآب با تجربهٔ ۲۰ساله خود در مدیریت منابع آب، یکی از دلایل اصلی این امر را نبود پایگاه‌داده‌ای یکپارچه از بهره‌برداران و میزان برداشت آنها از منابع آب زیرزمینی دشت‌ها می‌داند. نبود چنین پایگاه‌داده‌ای موجب شده کنترل و پایش میزان مصرف آب در هاله‌ای از ابهام باشد و بهره‌بردارن در مصرف آب از یکدیگر پیشی گرفته و همواره در پی این باشند که آب بیشتری از این منابع برداشت کنند. این امر موجب شده ذی‌نفعان، بهره‌برداران و نهادهای حاکمیتی در قبال حفاظت از منابع آب مسئولیت‌پذیر نباشند و با عدم مشارکت در این زمینه هر یک دیگری را مقصر وضعیت موجود بداند.
بنابراین نبود اطلاعات شفاف دربارهٔ میزان تغذیه و برداشت هر آبخوان و عدم جلب مشارکت ذی‌نفعان در فرایند مدیریت منابع آب، موجب تشدید چالش عدم اعتماد بهره‌برداران منابع آب به تصمیم‌گیران و به یکدیگر شده است.
بانک سهم‌آب
در ادبیات منابع آب به حجم برداشت مجاز سالیانه از هر چاه، سهم‌آب گفته می‌شود. بهره‌برداران کشاورز یا بخش صنعت که دارای پروانهٔ بهره‌برداری معتبر هستند؛ اجازه برداشت و مصرف سهم‌آب خود را مطابق پروانه بهره‌برداری دارند.
بانک سهم‌آب بستری است که در آن سهم‌آب سالیانه (حجم برداشت مجاز سالیانه) هر بهره‌بردار به چاه ایشان که پروانه بهره‌برداری معتبر دارد، تخصیص داده می‌شود. در این بستر، هر بهره‌بردار می‌تواند حجم کل سهم‌آب سالیانه و مقادیر مصرف شده و باقیمانده به همراه تاریخ شروع و پایان اعتبار آن را بررسی و مدیریت نماید. بررسی این اطلاعات به‌صورت یکپارچه توسط بهره‌بردار، امکان مدیریت بهتر و دقیق‌تر سهم‌آب را در طول دوره‌های آبیاری و کشاورزی فراهم می‌کند. بهره‌برداران علاوه بر مشاهده سهم‌آب سالیانه خود، می‌توانند مجموع سهم‌آب تخصیص‌یافته به کل چاه‌های دشت را نیز رصد کنند.
این شفافیت اطلاعات در بانک، افزایش اعتماد و مسئولیت‌پذیری بهره‌برداران در قبال منابع آب زیرزمینی و در نتیجه صرفه‌جویی و افزایش بهره‌وری را به دنبال خواهد داشت. براین‌اساس مدیریت آب قابل‌برنامه‌ریزی دشت بر اساس تخصیص و مصارفِ بهره‌برداران و جلوگیری از اضافه برداشت سهولت و شفافیت پیدا می‌کند. با شکل‌گیری بانک سهم‌آب، حسابداری آب به‌عنوان یک ابزار اساسی برای مدیریت منابع آب در دشت، امکان‌پذیر می‌شود.
در بانک سهم‌آب بهره‌برداران هر چاه دارای یک حساب هستند. برخی از مهم‌ترین اطلاعات بهره‌برداران در بانک سهم‌آب عبارت‌اند از:
۱. اطلاعات هویتی و افرازی بهره‌برداران و نمایندهٔ بهره‌برداران
۲. اطلاعات چاه اعم از آبدهی مطابق با پروانه بهره‌برداری، حجم کل سهم‌آب که دارای تاریخ شروع و پایان اعتبار سالانه است و میزان مصرف شده و باقیمانده آن.
۳. اطلاعات تجهیزات و منصوبات شامل گواهی صحت عملکرد کنتور و تجهیزات و گواهی کالیبراسیون کنتور.
۴. اطلاعات کشت (در صورت وجود)
ذکر این نکته ضروری است که ارائهٔ اطلاعات فوق برای عضویت در بانک سهم‌آب الزامی است. همچنین چاهِ دارای پروانهٔ بهره‌برداری باید قبل از ورود به بانک سهم‌آب، به کنتور هوشمند دارای گواهی صحت عملکرد و گواهی کالیبراسیون مجهز باشند تا امکان برداشت سهم‌آبی بیش از مقدار مجاز وجود نداشته باشد.
مطابق با شیوه‌نامهٔ اجرایی تدوین شده برای بانک سهم‌آب در هر دشت، بهره‌برداران سهم‌آب سالانه خود را پس از عضویت در بانک سهم‌آب دریافت می‌کنند.
مزایای بانک سهم‌آب
-
پایش و کنترل بهتر
داشتن اطلاعات شفاف و دقیق درباره میزان برداشت آب زیرزمینی به مدیران و تصمیم‌گیران کمک می‌کنند تا بتوانند نگاهی واقعی به منابع آب زیرزمینی داشته باشند و از اضافه برداشت در دشت‌ها جلوگیری نمایند. همین امر موجب تعادل میان عرضه و تقاضا خواهد شد.
همچنین دسترسی به اطلاعات شفاف، می‌تواند موجب نمایان‌شدن راهکارهای عادلانه‌تر و منطقی‌تری برای حل مشکل ورشکستگی آبی بشود. -
افزایش مسئولیت‌پذیری ذی‌نفعان
شفافیت و یکپارچگی اطلاعات موجب تمرکز بر استفاده صحیح از این منابع خواهد شد و متعاقباً همکاری عمومی و افزایش مسئولیت‌پذیر تمامی بازیگران این حوزه را به دنبال خواهد داشت. از سویی شفافیت درذات‌خود اعتماد را نیز دارد